توجه به عناصر محلی و فرهنگ هر منطقه در فرآیند طراحی است…
” گفت‌وگو با یوهانس باربارنفلز؛ درباره‌ی فرهنگ، معماری، شهر”
حضور یک معمار بین‌المللی در جریان طراحی و کار حرفه‌ای در ایران همیشه از جذابیت‌های خاصی برخوردار بوده است. همواره باورمان این بوده که بهره بردن از دانش جهانی و تخصص‌های پیشرفته‌ی معماران و هنرمندان بین‌المللی در فرآیند کارمان، یک نیاز به‌شمار می‌رود؛ نیازی که برای پاسخ دادن به آن بایستی تلاش کرد و جستجوگر بود.
وقتی مهندس حاجی‌میرزا از همکاری خود با یک معمار مشهور اتریشی خبر دادند، به شدت علاقمند شدیم تا در اولین فرصت نشستی با ایشان داشته باشیم و نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های وی را جویا شویم و مکتوب نماییم.
کار رسانه همین است؛ به اشتراک‌گذاری تفکر و دیدگاه‌های مدرن و روزآمد، میان متخصصان و فعالانی که دغدغه‌ی تعامل با جهان پیرامون خود را دارند…
گفت‌وگوی حاضر، حاصل نشست کوتاه ما با مهندس «حاجی‌میرزا» یکی از سازنده‌های معتبر کشور و معمار شهیر اتریشی؛ «یوهانس باربارنفلز» است. با ما همراه باشید…
حامد رحیمی: با سپاس از وقتی که به ما دادید. لطفاً کمی درباره‌ی حضور جناب آقای مهندس «باربارنفلز» در ایران و شیوه‌ی همکاری ایشان با مجموعه‌ی «باران» بفرمایید.
حاجی میرزا: حتماً. با توجه به فعالیتهایی که در خارج از کشور و به‌خصوص در شهر وین داریم، تلاش کردیم تا با یکی از بهترین‌های کشور اتریش وارد همکاری شویم. این همکاری، صرفاً در رابطه با بحث طراحی پروژه‌هایمان نبوده؛ بلکه به دنبال مجموعه‌ای بودیم که علاوه بر مقوله‌ی طراحی، توانایی لازم را در هدایت و نظارت پروژه‌ها داشته باشد. به لطف دوستانی که در آنجا داشتیم و مطالعاتی که به عمل آوردیم در نهایت؛ آقای «یوهانس باربارنفلز» را به‌عنوان معمار پروژه‌هایمان در کشور اتریش انتخاب کردیم تا ضمن طراحی معماری پروژه، فرآیند مدیریت و هدایت کار را نیز عهده‌دار شوند.
خوشبختانه ایشان از وجود یک دستیار ایرانی‌الاصل، سرکار خانم مهندس «مریم صداقت‌طلب» بهره می‌برند و به دلیل تعاریفی که از کشور ما شنیده بودند، نسبت به این همکاری بسیار تمایل داشتند.
به ایران دعوتشان کردیم تا هم بازدیدی از کشورمان داشته باشند و با نحوه‌ی ساختوساز و معماری ایران از نزدیک آشنا شوند و هم مذاکراتمان را درباره‌ی پروژه‌ها با ایشان ادامه دهیم. لازم است اشاره کنم که؛ ایشان جدا از حرفه‌ی معماری، یک شخصیت معتبر دانشگاهی در این حوزه هم به‌شمار می‌روند و جوایز بین‌المللی بسیاری کسب کرده‌اند.
خب از آقای مهندس خواهش می‌کنم یک بیوگرافی کوتاه از خودشان بفرمایند تا مخاطبان نشریه‌ی ما بیشتر با ایشان آشنا شوند.
یوهانس باربارنفلز: من در سال ۱۹۶۳ میلادی در شهر سالزبورگ اتریش به دنیا آمدم؛ در دانشگاه تکنولوژی وین معماری خواندم و سال ۱۹۹۱ استودیوی شخصی خودم را تأسیس کردم؛ خوشبختانه در دوران دانشجویی توانستم پروژه‌های بزرگی انجام دهم. من پیش‌تر هم سابقه‌ی همکاری با مهندسان ایرانی را داشته‌ام و از این بابت بسیار راضی و خوشحالم. پروژه‌ی ویژه‌ای را کار می‌کردیم که از لحاظ معماری داستان جالبی داشت؛ در این پروژه، شیشه، شیشه را تحمل می‌کند و شیشه، شیشه را پایین می‌برد! محاسبات بسیار دشواری داشت که همه‌ی این محاسبات توسط مهندس «ناصر زارع» انجام شد. ایشان مهندس استاتیک هستند و واقعاً همکاری با ایشان برای ما افتخار بزرگی بود. در زمان طراحی و اجرای این پروژه همه می‌گفتند که اجرای چنین پروژه‌ای ممکن نیست اما مهندس زارع توانستند محاسبات این کار را به بهترین شکل ممکن انجام دهند و به لطف ایشان، پروژه ساخته شد.
همیشه از طراحی و ساخت، بیشتر از تئوری‌های دانشگاه لذت می‌بردم. در سال ۲۰۰۲ میلادی از طرف دانشگاه تکنولوژی وین برای تدریس دعوت شدم که باعث شد، شش سال از زمانم را صرف آموزش و تدریس در دانشگاه کنم.
پس از آن نیز، سال‌ها به‌عنوان پروفسور افتخاری با دانشگاه‌های مختلف دنیا همکاری کردم که ضمن سخنرانی، وُرک‌شاپ و کلاس‌های آموزشی بسیار زیادی از هند تا بلغارستان و لهستان و ونیز برگزار کردم.
اگر ممکن است کمی درباره‌ی شیوه‌ی طراحی و نگاه خودتان به مقوله‌ی معماری برایمان صحبت کنید.
یوهانس باربارنفلز: من به‌شدت به طبیعت علاقمندم و اصولاً روی معماری بیونیک و ساختار طبیعی اجزاء خیلی تأکید دارم. به نظر من یک معمار می‌بایست در طراحی‌های خود حتماً از طبیعت الگوبرداری کند و خط معماری خود را بر اساس ساختار طبیعی بکشد. معمار باید ساختمان‌های شهر را با طبیعت پیوند بزند.
معماری و ساختوساز در ایران را چگونه دیدید؟
یوهانس باربارنفلز: به نظر من؛ چیزی که در حال حاضر مشکل معماری همه‌ی دنیاست، یک‌شکل شدن کانسپت همه‌ی طرح‌های معماری است. شاید این اتفاق به خاطر شکل‌گیری یک دهکده‌ی جهانی است. یعنی؛ شما وقتی در تهران هستی انگار که در سئول هستی و وقتی در سئول هستی انگار در تهرانی! این خیلی خوب است که از نظر تکنیکی، شبکه‌ای ایجاد شود که تمام دنیا بتوانند اطلاعات و تکنیک‌های خود را با هم تبادل کنند و به اشتراک گذارند اما نکته‌ای که در این فرآیند مغفول مانده، توجه به عناصر محلی و فرهنگ هر منطقه و محدوده است. به زعم من؛ این موضوع بسیار مهمی است که وقتی من در تهران هستم، احساس کنم که در تهران هستم! اگر همین حالا من به شخصه نمی‌دانستم که در تهران هستم، این حس به من منتقل می‌شد که گویی در شهر سئول یا مثلاً در بمبئی هستم! زیرا معماری تهران، هیچ شاخصه‌ای از هویت و فرهنگ بومی شما را به من نشان نمی‌دهد!
البته در این مدتی که در ایران بوده‌ام، مشکلاتی هم در شیوه‌ی طراحی و نگاه معماری دوستان ایرانی‌ام به چشمم خورده است که به نظرم بایستی بیشتر به آنها توجه شود. یک مثال ساده اینکه؛ دیروز از خیابانی عبور می‌کردم که به یک نمایشگاه اتومبیل برخوردم. همان لحظه، در حال رد شدن از کنار نمایشگاه اتومبیل، با خودم گفتم که من نسبت به این نمایشگاه اتومبیل انتقاد دارم. این خیلی خوب نیست که نورپردازی این نمایشگاه از بالا طراحی شده؛ چون سطح اتومبیل‌ها فلزی است و نوری که از بالا روی ماشین افتاده، بر روی آن شبکه‌ای ایجاد می‌کند که مشتری نه رنگ اتومبیل را به‌خوبی می‌بیند و نه چیزی را درست تشخیص می‌دهد؛ بالطبع، این نمایشگاه، هم از جذابیت لازم برای خریدار برخوردار نیست و هم اینکه نمی‌تواند فروش خوبی داشته باشد. این خیلی مهم است که طراح یا معمار بداند؛ وقتی یک فروشگاه با خریدار سر و کار دارد، طراحی آن فروشگاه طوری باشد که بهترین تصویر برای مشتری خلق شود. باید بدانیم که برداشت تصویری مشتری از آنچه می‌بیند، چیست!؟ و این وظیفه‌ی معمار است که هارمونی و حس لازم را به مخاطب القاء کند.
ممنونم از نقطه‌نظرات سازنده‌ای که از مشاهداتتان برایمان گفتید. از همکاری‌تان با گروهِ باران بگویید و اینکه قرار است با هم چه کارهایی انجام دهید؟
یوهانس باربارنفلز: ما در درجه‌ی اول به‌عنوان میهمان وارد ایران شدیم تا با کشور شما بیشتر آشنا شویم. خیلی دلم می‌خواست که ایران را از نزدیک ببینم. به سفر کردن خیلی علاقه‌مندم. به‌عنوان یک معمار دوست دارم که با فرهنگ و عناصر معماری جاهای مختلف دنیا آشنا شوم و جهان‌بینی‌ام گسترده‌تر شود.
حاجی‌میرزا: بله. ایشان میهمان ما هستند و حضور ایشان به‌عنوان یک چهره‌ی حرفه‌ای دانشگاهی در سطح بین‌الملل برای ما افتخاری بزرگی است. ضمن اینکه طراحی معماری پروژه‌ی وین ما هم دست ایشان است.
جناب مهندس باربارنفلز به‌عنوان یک طراح و معمار بین‌المللی، سطح کیفی پروژه‌های ساختمانی ما را چطور ارزیابی می‌کنید؟
یوهانس باربارنفلز: البته من شخصاً خیلی مدرن به مقوله‌ی معماری نگاه می‌کنم و طراحی مدرن را بیشتر می‌پسندم. نکته‌ای که در پروژه‌های ایران، خصوصاً در مجموعه‌پروژه‌های «باران» خیلی مشهود بود؛ روح یک کار گروهی خیلی خوب با دقت، ظرافت و کیفیت بسیار بالا بود. خوشحالم از اینکه معماری ایران نیز به سمت و سوی طراحی مدرن حرکت می‌کند و من این روند را بسیار می‌پسندم.
به‌عنوان آخرین سؤال؛ ورود و حضور سرمایه‌گذاران و سازنده‌های ایرانی در کشور خودتان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این تعامل بین دو کشور را چطور می‌بینید؟
یوهانس باربارنفلز: این اتفاق بسیار خوشایندی است که به نظر من کمک بزرگی به تحکیم روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور خواهد کرد. طی ۱۰ سال آینده، ۲۰۰ هزار نفر به جمعیت وین اضافه خواهد شد و کشور اتریش برای تأمین نیاز مسکن در کشور، حتماً به نیروی کمکی احتیاج خواهد داشت؛ چه از لحاظ مالی و چه از نظر فکری و نیروی انسانی.
با سپاس از وقتی که در اختیار ما گذاشتید. اقامت خوبی را در کشورمان برای شما آرزو می‌کنیم و امیدورایم در آینده‌ای نزدیک، گفتگوی مفصل‌تری را درباره‌ی تعامل معماری و ساختوساز بین دو کشور با شما داشته باشیم.
یوهانس باربارنفلز: من هم از شما ممنونم. موفق باشید.
گفت‌وگو از:
حامد رحیمی
